8 Sınıf Fen Bilgisi Basit Makineler Testi 2, 8. Sınıf Fen Bilimleri Soruları ve Testleri 8. Dil ve Anlatım 8; Coğrafya 8; İngilizce 8; Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8; Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 2; Trafik ve İlk Yardım Bilgisi 2; Mantık 2; İmam Hatip Lisesi. » Güncel Konular Notları 8Sınıf Fen Bilimleri Basit Makineler Konu Anlatımı ve konu özeti ile TEOG sınavının ve yazılılarda size başarı sağlamak için özgün olarak hazırlanmıştır. Basit Makineler . Basit makinelere örnekler verir ve sağladığı avantajları örneklerle açıklar. Kanalım: OL-SUBSCRIBE : https://bit.ly/3r0wWtv NASIL YAPILIR : https://ibit.ly/Ix8EKENDİN YAP VİDEOLARI : https: 8 sınıf fen bilimleri, 11. sınıf fizik ve yks ayt fiziğinin en zor konularından biridir. Hem soru çeşidi fazladır hem de fazlaca önbilgi gerektirir. Basit Makineler Konu Anlatımı Videosu ve o videoda kullanılan canlı yayın için kullanabileceğiniz Basit Makineler Sunusu işinize yarayabilir. Mutlaka inceleyin derim.. 8 Sınıf Fen Bilimleri ders sunuları ve slaytları bu sayfada yer almaktadır. 8. Sınıf Fen Bilimleri Sunuları İndir 2022-2023 Sınıf Fen Bilimleri Mayoz ve Mitoz Bölünme Sunusu 8. Sınıf Fen Bilimleri Basit Makinalar Öğrenci Sunusu İndir 8. Sınıf Fen Bilimleri Mevsim Ve İklimler Konu Anlatımı Öğrenci Sunusu 8 LGSSınavı Fen Bilimleri Alanı çıkacak sorular için güzel bir test ve alıştırma. 8. sınıf basit makineler test pdf, 8. sınıf fen bilimleri basit makineler test pdf, fen 8. sınıf test, fen bilimleri 8. sınıf test pdf yeni nesil sorular, fen 8. sınıf basit makineler test, fen bilimleri 8. sınıf basit makineler test, fen basit makineler test pdf, fen bilimleri basit trER1G. BASİT MAKİNELER Basit Makine Örnekleri ve Sağladığı Avantajlar Günlük yaşamda işlerimizi daha kolay yapabilmek için çeşitli makineler kullanırız. Ağır bir taşı yerinden kaldırabilmek için kas gücümüzün yetersiz kaldığı durumlarda, sağlam bir kalas kullanabiliriz. Bu kalası bir desteğe dayadığımızda yerinden oynatamadığımız taşı rahatlıkla kaldırabiliriz. Benzer şekilde bayrağı göndere çekerken bir makara, ağır bir yükü yükseğe taşırken eğimli bir yüzey işimizi oldukça kolaylaştıracaktır. Günlük hayatta iş yapma kolaylığı sağlamak amacıyla kullanılan makara, palanga, kaldıraç, eğik düzlem, çıkrık, dişli çark, vida ve kasnak adı verilen araçlara genel olarak basit makineler denir. Basit makineler, kendilerine bir noktalarından kuvvet uygulandığında bu kuvveti başka bir noktası ile temas hâlindeki cisme aktaran araçlardır. Basit makinelerde uygulanan kuvvet giriş kuvveti veya uygulanan kuvvet, giriş kuvvetinden dolayı basit makinelerden elde edilen ya da basit makinenin temas halinde olduğu cisme uyguladığı kuvvete ise çıkış kuvveti veya doğan kuvvet denir. Basit makinelerde çıkış kuvveti giriş kuvvetinden büyük olabileceği gibi çıkış kuvvetinin yönü giriş kuvvetinin yönünden farklı olabilir. Binlerce yıldan beri kullanılmakta olan basit makineler; Bir veya iki parçadan oluşup tek bir kuvvetin etkisiyle çalışır. İnsan gücüyle çalışırlar. Elektrik enerjisi gibi başka enerji türleriyle çalışan araçlar basit makine olarak kabul edilmez. Bazıları uygulanan kuvvetin sadece yönünü değiştirirken bazıları da hem yönünü, hem büyüklüğünü değiştirir. Bu değişiklik sayesinde basit makineler kullanılarak işler daha kolay ve hızlı yapılabilir. Ahşap bir zemine çakılmış bir çiviyi elle çıkarmak çok büyük kuvvet gerektiren bir iştir. Bu durumda bir keser kullanılarak çivi daha az kuvvet uygulanarak çıkarılabilir. Elle kırmakta zorlanacağımız bir cevizi, ceviz kırma makinesi ile kolaylıkla kırabiliriz. İnşaat işçileri yukarıya çıkarmaları gereken kumu, bina içerisindeki merdivenleri kullanarak çıkarmak yerine bir makara ile doğrudan yukarıya çekerek çıkarırlar. Kullanılan makara yolu kısaltarak işçilere büyük kolaylık sağlar. Bir dağın zirvesini aşmak için inşa edilen yollar en kestirme güzergâh şeklinde değil de, dağın eteklerinde kıvrılacak şekilde planlanır. Eğimi azaltmak için başvurulan bu yöntem taşıtların zirveyi daha kolay aşmasını sağlar. Gazoz kapağını açmak için kullanılan gazoz açacağı, iki ahşap malzemeyi birbirine sabitlemek için kullanılan vida, kâğıt ve kumaş kesmek için kullanılan makas da birer basit makinedir. Verilen örneklerden de anlaşılacağı üzere basit makineler günlük yaşamda işlerimizi oldukça kolaylaştırmaktadırlar. Basit makineler kullanılarak yapılan işin büyüklüğü değişmez. Çünkü basit makineler kuvvetten kazanç sağladıklarında aynı oranda yoldan kaybettirirler. Bu nedenle yapılan işin miktarı değişmez. Basit makineler kullanılarak iş yaparken, o iş için gerekli olan enerji de azalmaz. Hatta bazı durumlarda sürtünme kuvveti arttığı için daha fazla enerji kaybı olabilmektedir. Basit makinelerin bize sağladığı fayda; sadece kuvvetten ya da sadece yoldan kazanç elde ederek iş yapma kolaylığı sağlamaktır. Basit makinelerin sağladığı avantajlar genel olarak aşağıda listelenmiştir Hiçbir basit makine işten kazanç sağlamaz Basit makinelerde; giriş kuvvetinin yaptığı iş miktarı ile çıkış kuvvetinin yaptığı iş miktarı birbirine eşittir. Dolayısıyla işten kazanç yoktur. Basit makinelerin en önemli avantajı iş yapma kolaylığı sağlamasıdır Bütün basit makineler; kuvvetin yönünü, büyüklüğünü veya doğrultusunu değiştirerek bir çıkış kuvveti oluşturur. Bu da basit makine kullanmadan çok zor yapılan hatta yapılamayan bir işin oldukça kolay yapılmasını sağlar. Bir basit makine sadece kuvvet ya da sadece yoldan kazanç sağlayabilir Basit makineler işten kazanç sağlayamaz ancak kuvvet ya da yoldan kazanç sağlayabilirler. Ancak bu kazanç ikisinden aynı anda gerçekleşmez. Başka bir deyişle bir basit makine kuvvet ya da yolun birinden kazanç sağlıyorsa diğerinden de aynı oranda kaybettirir. Basit makineler fazladan enerji kazancı sağlamaz Basit makineler fazladan enerji sağlamadığı gibi aksine bazı durumlarda sürtünmeden dolayı enerji kaybına da yol açarlar. Yaygın Olarak Kullanılan Basit Makineler Günlük yaşamda yaygın olarak makara, palanga, kaldıraç, eğik düzlem, çıkrık, dişli çark, vida ve kasnak adı verilen basit makineler kullanarak işlerimizi daha kolay yaparız. Şimdi bu basit makinelerin çalışma prensiplerini, sağladığı avantajları ve kullanım alanlarını ele alalım. Makara Cisimleri yükseğe kaldırmak için kullanılan, bir eksen etrafında serbestçe dönebilen, çevresinde bir ipin geçebilmesi için bir oluğu bulunan teker şeklindeki basit makinelere makara denir. Makaralar, oluğundan geçen ipe uygulanan kuvvet sayesinde dönerler. İnşaatlarda binaların üst katlarına ağır yükleri çıkarma, bayrağın göndere çekilmesi gibi durumlarda makaralardan yararlanılır. Özelliklerine göre sabit makara ve hareketli makara olmak üzere iki çeşit makara vardır. Sabit Makara Sabit bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket etmelerine kolaylık sağlayan makaralara sabit makara denir. Sabit makaralar ile yük taşırken makara sadece kendi ekseni etrafında döner. Taşınan yük ile birlikte hareket etmez. Sabit makara ile yük taşırken en az yükün ağırlığına eşit büyüklükte kuvvet uygulamak gerekir. Örneğin sabit bir makara ile 100N’luk bir yükü kaldırabilmek için ipe 100N’luk kuvvet uygulamak gerekir. Aynı şekilde sabit makara ile bir yükü 1m yukarı çıkarabilmek için ipin de 1m çekilmesi gerekir. Bu nedenle sabit makaralar yoldan ve kuvvetten kazanç sağlamazlar. Sabit makarada yük, uygulanan kuvvetin tersi yönünde hareket eder. ip aşağı çekilirse yük yukarı çıkar. Bu sadece kuvvetin yönü değiştirilerek iş yapma kolaylığı sağlanmış olur. Özetle sabit makarada; Yükün ağırlığına makara ağırlığı önemsiz ise eşit büyüklükte kuvvet uygulamak gerekir. Yük=P, Kuvvet=F ise F=P Yüke 1 m yol aldırabilmek için ipi de 1 m çekmek gerekir. Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirir. Kuvvetten ve yoldan kazanç veya kayıp yoktur. Sadece uygulanan kuvvetin yönünü değiştirerek iş yapma kolaylığı sağlar. Hareketli Makara Yükle birlikte hareket eden makaralara hareketli makara denir. Bu tür makaralarda yük, çekilen yönde aşağı veya yukarı doğru makarayla birlikte hareket eder. Yani hareketli makara ve yük uygulanan kuvvet ile aynı yönde ve birlikte hareket eder. Hareketli makaranın merkezine sabitlenmiş bir kancaya asılan yük, makara oluğundan geçen ipin serbest ucuna kuvvet uygulanarak hareket ettirilir. Yükün ağırlığımakara ağırlığı önemsiz ise , makaradan geçerek birbirine paralel konuma gelmeye çalışan iplerin arasında eşit olarak paylaşılır. Uygulanan kuvvet, bu sebeple yükün ağırlığından makara ağırlığı önemsiz ise küçük olur. Örneğin hareketli bir makara ile 100N’luk bir yükü kaldırabilmek için ipe 50N’luk kuvvet uygulamak yeterlidir. Yani kuvvetten 2 kat kazanç sağlanır. Hareketli makaralar, kuvvetten kazanç sağlayarak iş yapma kolaylığı sağlar. Fakat hareketli makara ile yüke 1 m yol aldırmak için ipin 2 m çekilmesi gerekir. Yani yoldan 2 kat kayıp vardır. Bu durumda kuvvetten kazanç sağlandığı oranda yoldan kayıp yaşandığı için işten kazanç elde edilmez. Özetle hareketli makarada; Uygulanan kuvvetin büyüklüğü makara ağırlığı önemsiz ise yükün ağırlığının yarısına eşittir. Yani yükün ağırlığı makaranın iki tarafındaki ipler arasında eşit olarak paylaşılır. Bu nedenle kuvvetten 2 kat kazanç vardır. Yük=P, Kuvvet=F ise F=P/2 Yüke 1m yol aldırabilmek için ipi 2m çekmek gerekir. Yani yoldan 2 kat kayıp vardır. Kuvvetten kazanç, yoldan kayıp olduğu için işten kazanç yoktur. Palanga En az bir adet sabit makara ile en az bir adet hareketli makaradan ve bütün makaraların oluklarından geçen kesintisiz ipten oluşan makara sistemlerine palanga bileşik makara sistemi denir. Palanga ile hem uygulanan kuvvetin yönü değiştirilebilir hem de yükü kaldırmak için uygulanması gereken kuvvetin büyüklüğü azaltılabilir. Palangalarda yükü üzerinde taşıyan ip sayısı arttıkça uygulanacak kuvvetin büyüklüğü de aynı oranda azalır. Buna karşılık yükü belirli bir yüksekliğe çıkarmak için çekilmesi gereken ip miktarı da yükü taşıyan ip sayısı oranında artar. Yani yoldan aynı oranda kayıp yaşanır. Bu nedenle palangalar kuvvetten kazanç sağlayarak iş yapma kolaylığı sağlar. İşten kazanç yoktur. Özetle palangalarda; Yükün ağırlığı, yükü taşıyan ipler arasında eşit olarak paylaşılır. Yük=P, Kuvvet=F ise F=Yük/İp Sayısı Yüke aldırılacak olan yol ip sayısı oranında artar. Yani ip sayısı arttıkça ipin çekilmesi gereken miktar da artar. Bu nedenle yoldan kayıp vardır. Kuvvetten kazanç, yoldan kayıp olduğu için işten kazanç yoktur. Kaldıraçlar Bir çubuk ve çubuğun etrafında serbestçe dönebileceği bir destek noktasından oluşan basit makinelere kaldıraç denir. Kaldıraçların kullanım amaçlarından en önemlisi bir yükü, yükün ağırlığından daha az kuvvet uygulayarak kaldırmaktır. Kaldıraç kullanarak yük kaldırabilmek için kaldıraca kuvvet uygulanır. Kaldıraca kuvvet uygulanan noktanın, kaldıracın destek noktasına olan mesafesine kuvvet kolu etki kolu, yükün konulduğu yerin destek noktasına olan mesafesine de yük kolu denir. Kaldıraçlarda destek noktasının kuvvet uygulanan noktaya ve yüke olan uzaklığı, yükü kaldırmak için uygulanması gereken kuvvetin büyüklüğünü etkiler. Kaldıraçlarda destek noktası kuvvetten ne kadar uzak olursa ya da yüke ne kadar yakın olursa, yükü kaldırmak için uygulamamız gereken kuvvet de aynı oranda azalır. Bu nedenle destek noktasının konumuna göre kaldıraçlar üç grupta incelenebilir. Bunlar Desteğin Arada Kuvvet ve Yükün Arasında Olduğu Kaldıraçlar Çift Taraflı Kaldıraç Destek noktasının, kuvvet ve yük arasında veya tam ortasında olduğu kaldıraçlardır. Desteğin arada/ortada olduğu kaldıraçlar kullanılarak kuvvetin yönü değiştirilir, kuvvetten kazanç sağlanır. Bu tür kaldıraçlarda destek, uygulanan kuvvete ne kadar uzak olursa ya da yüke ne kadar yakın olursa, yükü kaldırmak için uygulanması gereken kuvvet o kadar az olur. Kerpeten, pense, makas, keser, kayık küreği desteğin arada; tahterevalli, eşit kollu terazi ise desteğin ortada olduğu kaldıraçlara örnek olarak verilebilir. Yükün Arada Kuvvet ve Destek Arasında Olduğu Kaldıraçlar Tek Taraflı Kaldıraç Destek ve kuvvetin iki uçta, yükün de bu ikisinin arasında olduğu kaldıraçlardır. Bu tür kaldıraçlarda kuvvetin yönü değişmez. Yani yük, uygulanan kuvvetle aynı yönde hareket eder. Fakat bu tür kaldıraçlarda yük, daha az kuvvet ile hareket ettirilebilir. Bu nedenle kuvvetten kazanç sağlanır. Kuvvetten sağlanan kazanç oranında da yoldan kayıp vardır. Bu tür kaldıraçlara fındık ya da ceviz kıracağı, el arabası, menteşeli kapılar, gazoz açacağı, kâğıt delgi zımbası örnek olarak verilebilir. Kuvvetin Arada Yük ve Destek Arasında Olduğu Kaldıraçlar Tek Taraflı Kaldıraç Destek ve yükün iki uçta, kuvvetin de bu ikisinin arasında olduğu kaldıraçlardır. Bu tür kaldıraçlarda kuvvetin yönü değişmez. Kuvvetin ortada olduğu kaldıraçlarla yük kaldırmak için yükün ağırlığından daha fazla kuvvet uygulamak gerekir. Bu nedenle bu tür kaldıraçlarda kuvvetten kayıp vardır. Ancak aynı oranda yoldan kazanç sağlandığı için iş yapma kolaylığı sağlanır. Bu tür kaldıraçlara insan kolları, iş makinelerinin pistonla çalışan kolları, çene, tenis raketi, cımbız, kürek, olta, maşa örnek olarak verilebilir. Kaldıraçlarda da diğer basit makineler gibi iş ve enerjiden kazanç elde edilmez, sadece iş yapma kolaylığı sağlanır. Kaldıraçlardan sağlanan kuvvet kazancı, yol kazancı ve kuvvetin yönünün değişimi özelliklerinin kaldıraç tipi ile ilişkisi aşağıdaki tabloda verilmiştir Eğik Düzlem Bir kalas ya da levhanın bir ucunun yükün çıkarılacağı yüksek yere dayandırılmasıyla elde edilen basit makinelere eğik düzlem denir. Eğik düzlemler, kendisini oluşturan yüzeylerin iki ucu arasında belli bir yükseklik farkı oluşturularak elde edilir. Eğik düzlemi diğer basit makinelerden ayıran en önemli özellik hareketsiz olmasıdır. Eğik düzlemlerin en yaygın kullanım amacı; kaldırılması zor olan yükleri belirli bir yüksekliğe çıkarmaktır. Eğik düzlemler kuvvet kazanç sağlarken yoldan kaybettiren basit makinelerdir. Ancak kuvvetten kazandırdıkları oranda yoldan kaybettirirler. Bu nedenle yapılan iş azalmaz yani işten kazanç sağlanmaz. Eğik düzlem kullanarak kuvvetten daha çok kazanç elde edebilmek için eğik düzlemin yüzeyindeki sürtünme kuvveti azaltılmalıdır. Eğik düzlemin yüksekliği artarsa kuvvet kazancı azalırken yol kazancı artar. Eğik düzlemin boyu arttırılırsa kuvvet kazancı artarken yol kazancı azalır. Her iki durumda da işten kazanç elde edilemez. Eğik düzlemin boyu ya da uzunluğu ne olursa olsun her zaman az ya da çok kuvvet kazancı vardır. Sürtünmesiz eğik düzlemde kuvvet kazancı aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır Araç yüklemek için kullanılan yükleme rampaları, vidaların kıvrımlı yerleri birer eğik düzlem örneğidir. Teknolojinin günümüzdeki kadar gelişmediği zamanlarda eski Mısırlılar piramitleri inşa etmek için kullandıkları kayaları eğik düzlemler sayesinde daha az kuvvet uygulayarak taşımışlardır. Osmanlı Devleti’nin padişahlarından biri olan Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethini kolaylaştırmak amacıyla donanmasının bir kısmını Haliç’e indirmek için belirlenen güzergâh üzerine kızaklar yerleştirtmiş ve kızakları yağlatarak gemileri yağlı kızaklar üzerinden çektirmiştir. Fatih Sultan Mehmet bu şekilde eğik düzlemlerin işi kolaylaştırmasından yararlanmıştır. İşi daha da kolaylaştırmak için eğik düzlemleri yağlatarak sürtünme kuvvetini azaltmıştır. Dağların zirvesini aşmak için inşa edilen yollar en kestirme güzergâh üzerinde değil, dağın eteklerinde kıvrılacak şekilde planlanır. Eğimi azaltmak için başvurulan bu yöntem taşıtların zirveyi daha kolay aşmasını eğik düzlem mantığı ile sağlar. Burada en kestirme güzergâh kullanmak yolu kısaltır fakat daha çok enerji gerektirir. Aynı tepeyi kıvrımlı/hafif eğimli yollar kullanarak çıkmak yolu uzatır fakat daha az enerji harcanarak daha kolay çıkılır. Çıkrık Dönme eksenleri çakışıkaynı, çapları birbirinden farklı iki veya daha fazla silindirden meydana gelen, çapı küçük olan silindire iple bağlanan yükün, çapı büyük olan silindire kuvvet uygulanması sonucu oluşan dönme hareketi ile asılı olduğu ipin silindire dolanmasıyla yukarı çıkarılmasını sağlayan basit makinelere çıkrık denir. Çıkrık, kuvvet uygulanana silindirin çapı büyük olduğu için yükün, ağırlığından daha küçük bir kuvvet ile yukarı çıkarılmasını sağlar. Bu sebeple çıkrıklarda kuvvetten kazanç yoldan kayıp vardır. Bu nedenle iş ve enerjiden kazanç olmaz. Kalemtıraş, el matkabı, kahve değirmeni, kapı anahtarı, araba direksiyonu, kuyudan su çekme düzeneği, kıyma makinesi birer çıkrık örneğidir. Çıkrıklarda yükün yükselme miktarı, çıkrık kolunun bağlı olduğu silindirin çapı ve dönme sayısı ile ipin sarıldığı silindirin yarıçapına bağlıdır. Çıkrıkların genel yapısı ve kullanım alanları ile kuvvet, yük ve çıkrık silindirlerinin çapı/yarıçapı arasındaki ilişki aşağıda verilmiştir. Buraya kadar saydığımız basit makinelerin yanında matkaplarda, robotlarda, dijital olmayan saatlerde, otomobil motorlarında, bisikletlerde kullanılan dişli çarklar; metal veya tahtadan yapılan ve bazı cisimleri birbirine tutturmak, monte etmek için kullanılan vida; otomobil motorlarında elde edilen hareketin diğer sistemlere aktarılmasında, dikiş makinelerinde, tarım aletlerinde kullanılan kasnaklar da hayatımızın kolaylaşmasında bize yardımcı olan birer basit makinedir. Bir önceki yazımız olan 8. Sınıf Fen Bilimleri Ergenlik ve Sağlık Konu Anlatımı Yeni Müfredat başlıklı yazımızda Fen Bilimleri Konu Anlatımı, Ergenlik ve Ergenlik Dönemindeki Fiziksel-Bedensel Değişimler hakkında bilgiler arama terimleri8 Sınıf Basit Makinelerbasit makineler 8 sınıf8 sınıf basit makineler konu anlatımıbasit makineler 8 sinif konu anlatımıbasit makineler konu anlatımı8 sınıf fen basit makineler konu anlatımıbasit makineler konu anlatımı 8 sinif8 sınıf fen bilimleri basit makineler konu anlatımı8 sınıf basit makinalarfen bilimleri 8 sınıf basit makineler8 sınıf basit makineler testbasit İNDİRİLEBİLİR DOSYALAR Basit Makineler Konu Anlatımı fen bilimleri dersinde sorumlu olduğunuz konulardandır. Basit Makineler Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak. Basit Makineler Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Basit Makineler ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz Basit Makine Nedir? Günlük hayatımızda, yaptığımız işleri kolaylaştırmak için bir takım araçlar kullanırız. Bir kuvvetin yönünü, büyüklüğünü ya da her ikisini birden değiştirmek için kullandığımız bu araçlara basit makine adı verilir. NOTBasit makineler sayesinde, kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlanabilir. Basit makineler yalnızca iş yapma kolaylığı sağlar, enerji kazancı sağlamaz. Bir başka deyişle; tanımlanan bir işi basit makine kullanmadan E kadar enerji harcayarak yapabiliyorsak basit makine kullandığımızda da yine E kadar enerji harcarız basit makinenin kullanımı sırasındaki enerji kayıplarını ihmal edersek. KavramBasit makine kullanırken makineye uygulanan kuvvete giriş kuvveti, makinenin çalışması sonucu elde edilen kuvvete de çıkış kuvveti adı verilir. Çoğu basit makine sayesinde uygulanan giriş kuvvetinden daha büyük miktarda kuvvet elde edilebilir. Küçük bir kuvvetten daha büyük kuvvet elde etmek için, kuvveti daha uzun süre boyunca uygulamak gerekir. Bu durum, işi daha uzun yoldan yapmak anlamına gelir. Bir iş yaparken kullandığımız yöntem, daha az yol alarak aynı işi tamamlayabilmemizi sağlıyorsa yoldan kazanmış’ oluruz. Bir iş yaparken kullandığımız yöntem, daha küçük kuvvet uygulayarak aynı işi tamamlayabilmemizi sağlıyorsa kuvvetten kazanmış oluruz. Basit Makinelere ÖrneklerBasit makinelere; kaldıraçlar, makaralar, eğik düzlemler, çıkrıklar, vidalar, dişli çarklar ve kasnaklar örnek olarak verilebilir. Makaralar Belirli bir eksen etrafında rahatça dönebilen, çevresi genellikle oluklu ve ip geçirilebilen teker şeklindeki basit makinelere makara denir. Makaralar; sabit makara, hareketli makaralar ve palangalar olmak üzere 3 gruba ayrılır. Sabit Makaralar Belirli bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket etmesini sağlayan makaralardır. Sabit makaralarda yoldan ve kuvvetten kazanç yoktur. Bu nedenle, sabit makaraların tek bir kullanım amacı vardır; o da kuvvetin yönünü değiştirmektir. Hareketli Makaralar Sabit makaraların aksine, yükle birlikte hareket eden makaralara hareketli makaralar denir. Hareketli makaralarda ipin bir ucundan kuvvet uygulandığında; yük, ağırlıksız kabul edilen makarayla birlikte yükselmeye başlar. Bu tip makaralarda uygulanan kuvvet, yükün ağırlığından küçük olur. Bu nedenle, her zaman kuvvetten kazanç, yoldan da kayıp vardır. Palangalar Hareketli ve sabit makaralardan kurulmuş makara sistemlerine palanga bileşik makara sistemleri adı verilir. Bu tür sistemlerde kullanılan makara türlerine göre kuvvetin yönü ve büyüklüğü değiştirilebilir. Palangalarda yükü taşıyan ip sayısı arttıkça, yükü dengelemek için uygulanan kuvvet miktarı azalır. Böylece, küçük bir kuvvetle büyük bir yük taşıyarak kuvvetten kazanç sağlanır. Diğer yandan yoldan kayıp yaşanabilir. Eğik Düzlem Eğik düzlem, günlük yaşamda çok yerde karşılaşılan bir diğer basit makinedir. Eğik Düzlem ÖrnekYolda giderken belirli yüksekliklere ulaşabilmek için inşa edilmiş yokuşlar birer eğik düzlemdir. Eğik düzlemler, hem kuvvetten kazanç hem de yüksek noktalara ulaşma olanağı sağlar. Bir yükü belirli bir yüksekliğe çıkarmak için, o yükü kaldırmak gerekir. Yükü taşımak için bir eğik düzlem oluşturulduğunda, yükü kaldırmak yerine eğik düzlem üzerinde itmek, yükü o noktaya çıkarmak için yeterlidir. Bir yükü belirli bir yüksekliğe kaldırmak için, yükün ağırlığından dolayı oluşan kuvvet kadar kuvvet uygulamak gerekir. Öte yandan eğik düzlemde, yükü itmek için uygulanan kuvvet yükün ağırlığından dolayı oluşan kuvvetten daha azdır. Bu kuvvet, kullanılan düzlemin eğimi azaldıkça daha da azalır. Düzlemin eğiminin azalması, düzlemin uzunluğunun artmasına neden olur. Diğer bir deyişle, kuvvetten kazanç sağlanırken kuvvetin uygulanması gereken yolun uzunluğu arttığından, yoldan kayıp da artmış olur. Eğik Düzlem ÖrneklerMerdiven kenarlarında tekerlekli araçların çıkabilmesi için yapılan engelli rampaları, kamyonları yük yüklemek için kurulan eğik düzlemler bunlara örnektir. Vida Vida, silindirik bir çubuğun üzerine sarılı bir eğik düzlem olarak tanımlanabilir. Sarmal şeklinde, dönerek yukarı çıktığımız merdivenle, düz bir merdiven arasındaki kurulan benzerlik, vida ile eğik düzlem arasındaki ilişkiye benzetilebilir. KavramVida başının bir tur döndürülmesi sonucu, vidanın saplandığı zeminde ilerlediği mesafeye vida adımı’ denir. Kumanda, araba, buzdolabı, televizyon gibi, çevrenizde gördüğünüz pek çok ürünün parçalarının birleştirilmesinde vida kullanılır. Kaldıraç Bir destek ve bu desteğin üzerindeki dayanıklı bir çubuk yardımı ile çeşitli yüklerin kaldırılmasını sağlayan basit makinelere kaldıraç denir. NotKaldıraçta, uygulanan kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu, yükün destek noktasına olan uzaklığına ise yük kolu denir. Yükü kaldırmak için uygulanan kuvvete giriş kuvveti, aktarılarak yükü dengeleyen kuvvete çıkış kuvveti denir. Kaldıraçta uygulanan giriş kuvvetinin çıkış kuvvetine oranı her zaman yük kolunun kuvvet koluna oranına eşit olur. Bu ilişki sayesinde, kuvvet kolu yük kolundan uzun tutularak küçük kuvvetler ile büyük ağırlıklar kaldırılabilir. Bu duruma kuvvetten kazanç denir. Kuvvet kolunun yük kolundan büyük olduğu durumlarda, kuvvetin aldığı yol yükün aldığı yoldan fazla olacağından, kuvvet yükten daha fazla yol alır. Bu duruma da yoldan kayıp denir. Yük kolu kuvvet kolundan büyük olursa bir yükü kaldırabilmek için yükün ağırlığından daha büyük kuvvet uygulamak gerekir. Diğer bir ifadeyle kuvvetten kayıp olur. Bu durumda, kuvvet kolu yük kolundan kısa olacağından, yoldan kazanç olur. Kaldıraçlar; destek noktasının, yükün ve kuvvetin yerine göre değişiklik gösterir. Birbirinden farklı olan bu kaldıraç türleri farklı amaçlar için kullanılabilir. Destek noktası, yük ile yükü kaldırmak için etki eden kuvvet arasında iken kuvvet kolunun yük koluna göre uzunluğu az ya da çok olabilir. Buna göre, kuvvetten kazanç ya da kayıp değişebilir. Yük, kuvvet ile destek noktası arasında ise kuvvet her zaman destek noktasına yükten daha uzakta olur. Bu durumda, kuvvetten kazanç yoldan kayıp olur. Kuvvet, yük ile destek noktası arasında ise yük her zaman destek noktasına kuvvetten uzakta olur. Bu durumda, kuvvetten kayıp yoldan kazanç olur. Kaldıraç ÖrnekleriParklardaki tahterevalli, kaşık, levye, kürek, gazoz açacağı, hatta kalem bile kaldıraçlara örnek olarak verilebilir. Çıkrık Çıkrık, bir yükü daha kolay kaldırmak için kullanılan bir basit makinedir. Çıkrıkta, bir yükü yukarı çekebilmek için; yükün bağlı olduğu ip bir silindire sarılır. Bu silindiri döndürebilmek için, silindire bağlı bir kol bulunur. Yük ipinin sarıldığı silindirin yarıçapı yük kolu, silindiri döndüren kuvvetin uygulandığı kol ise kuvvet koludur. Kuvvet kolu ile ipin sarıldığı çember iç içe olduğundan, kol ile silindir birlikte dönerek bir turu aynı sürede tamamlarlar. Kuvvet ve yük arasında, kaldıraçlardaki gibi bir ilişki vardır. Çıkrıklarda, kuvvet kolu her zaman yük kolundan büyük olduğundan, her zaman kuvvetten kazanç ve yoldan kayıp vardır. Eskiden daha çok su kuyularından su çekme ya da yünden ip yapma için kullanılan çıkrıklar, günümüzde de birçok yerde kullanılır. Çıkrık ÖrnekleriMusluk vanaları, bisiklet pedalı, olta makarası ve direksiyon günlük yaşamda kullanılan çıkrık örnekleridir. Kasnaklar Kendi merkezi etrafında rahatça dönebilen silindirik yapılara kasnak denir. Bir kayış yardımıyla bir kasnağın hareketi diğer bir kasnağa rahatça aktarılabilir. Kasnak sistemlerinin üç çeşidi vardır. a Aynı Yönlü Kasnaklar Şekildeki gibi bağlanan kasnaklara düz bağlı kasnaklar denir. Bu kasnaklar aynı yönde döner. Dönme sayıları yarıçapları ile ters orantılıdır. b Zıt Yönlü Kasnaklar Şekildeki gibi bağlanan kasnaklara çapraz bağlı kasnaklar denir. Kasnakların dönme yönleri zıttır. Dönme sayıları yarıçapları ile ters orantılıdır. c Aynı Merkezli Kasnaklar Şekildeki gibi merkezlerinden birbirlerine perçinlenmiş olan kasnaklara aynı merkezli kasnaklar denir. Dönme yönleri ve sayıları aynıdır. Dişli Çarklar İş makineleri, otomobiller ve matkaplar gibi birçok farklı yerde kullanılan dişli çarklar, üzerinde eşit aralıkla yerleştirilmiş dişler bulunan ve belirli bir eksen etrafında dönebilen disk şeklindeki araçlardır. Birden fazla dişli çarktan oluşan sistemlerde, dişlilerden biri döndürüldüğünde, hareket diğer dişliye iletilir. Dişlilerden biri saat yönünde dönerken diğeri saat yönünün tersi yönde döner. Çarkların diş sayısı eşitse her ikisi çarkta eşit sayıda döner ve kuvvetten kazanç sağlanmaz. Çarkların dişli sayıları eşit değilse diş sayısı fazla olan çark daha az döner. Çarkların diş sayısı arttıkça dönme sayısı ve dönüş hızı azalır. Dişliler, günlük hayatta kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirmek için sıklıkla kullanılır. Bileşik Makineler Birden fazla basit makinenin bir araya gelmesiyle oluşan ve iş yapma kolaylığı sağlayan makinelere bileşik makine adı verilir. Bileşik Makine ÖrneğiGünlük hayatımızda kullandığımız makaslar bir adet kaldıraç ve bir adet de kamadan oluşmaktadır. Bu yazımızda sizlere LGS Fen Bilimleri konusu olan aynı zamanda 8. sınıf konuları arasında yer alan Basit Makineler hakkında bilgilendireceğiz. Basit Makineler Kaldıraçlar Makaralar Palangalar Eğik Düzlem Çıkrık Vida Dişliler İş yapma kolaylığı sağlayan araçlara basit makineler denir. Basit makineler; kuvvetin yönünü değiştirmek veya kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlamakta kullanılabilir. Kuvvetten kazanç sağlayan bir basit makinede yoldan kayıp, yoldan kazanç sağlayan bir basit makinede kuvvetten kayıp vardır. Basit makinelerde işten kazanç olmaz. Kaldıraçlar Destek noktası da denen sabit bir nokta etrafında dönebilen cisimlere kaldıraç denir. Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Yolu Kuvvet kolunun uzunluğu, yük kolunun uzunluğundan ne kadar fazla ise kaldıracın kuvvet kazancıda o kadar büyüktür. El arabası, ceviz kırma makinesi ve kapak açacağı, bu kaldıraç çeşidine örnek olarak verilebilir. Çift Taraflı Kaldıraçlar Destek noktası, yük ile kuvvet arasında ise bu tip kaldıraçlara çift taraflı kaldıraç denir. Eşit kollu terazi, makas, pense, kerpeten, tahterevalli, keser bu tip kaldıraçlara örnektir. Tek Taraflı Kaldıraçlar Tek taraflı kaldıraçlarda yük arada destek ve kuvvet uçtadır. Örnek olarak; ceviz kıracağı, tenis raketi, maşa ve cımbız verilebilir. Makaralar Çevresine ip geçirilmiş, ekseni çevresinde dönerek ipin hareket etmesi sonucu çalışan araçlara “makara” denir. Sabit Makaralar Ekseninden tavana veya duvara sabitlenerek sadece dönme hareketi yapan makaralardır. O noktasına göre tork hesaplandığında, olur. Buradan P = F ifadesi elde edilir. P yükünü dengelemek için uygulanan kuvvetin büyüklüğü F, P ye eşittir. Sabit makaralarda kuvvetten kazanç sağlanmaz, yalnızca kuvvetin yönünü değiştirmek için kullanılır. Hareketli Makara Hem kendi çevresinde dönebilen hem de yüke bağlı olduğu için yükle beraber hareket edebilen makaradır. O noktasına göre moment alınırsa, S. d = F. 2d olur. Buradan F= P/2 bulunur. Bu durumda, kuvvetten yarı yarıya kazanç vardır. Palangalar Sabit ve hareketli makaraların birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuş sisteme palanga denir. Palangada kuvvetten büyük oranda kazanç vardır. Fakat aynı oranda yoldan kayıp vardır. Eğik Düzlem Ağır yükleri belli yüksekliğe kaldırmak zor olduğu zaman eğik düzlem yardımıyla yükten daha az bir kuvvet ile cisimler istenilen yüksekliğe önemsiz ise, eğik düzlemde iş prensibi geçerlidir. Kuvvet . Kuvvet yolu = Yük . Yük yolu F. S = S. h Kuvvet yolu, kuvvete paralel olan S yolu, yük yolu ise, yüke paralel olan h yoludur. Kuvvetten kazanç sağlanır. Fakat aynı oranda yoldan kayıp olur. Çıkrık Aynı eksen etrafında dönen bir silindir ve bir kolun birleştirilmesiyle oluşan sisteme çıkrık denir. Kuyu düzeneklerinde, kıyma makinelerinde ve kapı anahtarı gibi düzeneklerde kuvvetin uyguladığı kolun uzunluğu arttıkça bir yükü kaldırma için uygulanması gereken kuvvet azalır yani kuvvet kazancı kuvvet ve yük arasındaki ilişki P xr = F x R yani Yük x yük kolu = Kuvvet x Kuvvet kolu formülü ile hesaplanabilir. Vida Vida, iki yüzeyi birbirine birleştirirken, en çok kullanılan, basit makinelerden birisidir. Vidada iki diş arasındaki uzaklığa vida adımı denir. Vidayı tahtaya vidalamak için tornavida ile kuvvet uygulayarak döndürmek gerekir. Vida başı bir tam dönüş yaptığında vida, vida adımı a kadar yol alır. N kez döndüğünde ise N . a kadar yol alır. Vidayı döndürmek için uygulanan F kuvvetinin yaptığı iş, vida tahtaya girerken R direngen kuvvetinin yaptığı işe eşittir. İş prensibinden Kuvvet . Kuvvet yolu = Yük . Yük yolu F . 2pr = R . a dır. Vidanın baş kısmı daire olduğu için bir turda kuvvet yolu dairenin 2pr çevre uzunluğu kadar olur. Dişliler Bir eksen etrafında dönebilen silindir şeklindeki çarklardır. – Dişler, bir çark üzerine uygulanan kuvveti diğer çarklara aktarır. – Dişli çarklar hareketin yönünü ve süratini değiştirmeye yarar. – Büyük dişli küçük dişliden yavaş, fakat daha büyük kuvvetle döner. Aynı merkezli dişlilerde; – Dönme yönleri aynıdır. – Dönme sayıları da aynıdır. Farklı merkezli dişlilerde; – Dönme yönleri zıttır. – Diş sayısı fazla olan az, diş sayısı çok olan fazla döner. Aynı yönlü bağlı dişlilerde; – Dönüş yönleri aynıdır. – Büyük dişli bir tur döndüğünde küçük dişli 1 turdan fazla döner. Çapraz bağlı dişlilerde; – Dönüş yönleri zıttır. – Büyük dişli 1 tur attığında küçük dişli 1 turdan fazla döner. LGS Fen Bilimleri için Tıklayınız Konu Anlatımı Eğitimler Yorumlar EĞİTİMLER Konu Öncesi Eksiklerini Bulma Testi 0739 Basit Makine Örnekleri 0511 İş Kolaylığı 1245 "Basit Makineler" Sınav Tarzı Konu Sonu Değerlendirme Testİ Yorumlar YORUM YAP yorum yapmak için giriş yapman gerektiğini unutma

8 sınıf fen bilimleri basit makineler konu anlatımı